Rozpoznanie różnicowe zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa

W rozpoznaniu różnicowym zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK) uwzględnić należy:

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (spondylosis)
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa rozwijają się zwykle po 40 rż.,
- bolesność jest mniejsza, a ograniczenie ruchomości nie jest tak znaczne, jak w przebiegu ZZSK, nigdy nie dochodzi do usztywnienia całego kręgosłupa, nie stwierdza się objawów ogólnych procesu zapalnego,
- charakterystyczny jest również obraz radiologiczny wykazujący zwykle spłaszczenie krążków międzykręgowych oraz odczyny proliferacyjne ze strony tkanki kostnej podchrzęstnej, w postaci wałów i dziobastych wyrośli kostnych (osteofitów), różniących się swym wyglądem od syndesmofitów spotykanych w ZZSK.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- w RZS mogą czasem być zajęte stawy krzyżowo-biodrowe oraz stawy drobne kręgosłupa, głównie odcinka szyjnego,
- charakterystyczne zmiany stawów obwodowych,
- dodatni odczyn Waalera-Rosego,
- brak ograniczenia ruchomości klatki piersiowej oraz brak kostnienia tkanek okołokręgosłupowych przemawia przeciwko ZZSK.

Choroba Scheuermanna, czyli kifoza młodzieńcza
- na profilowych zdjęciach rentgenowskich widać guzkowate uwypuklenia chrząstek międzykręgowych w obrębie trzonów (guzki Schmorla) oraz niekiedy klinowate spłaszczenie trzonów kręgów w ich przednim odcinku, co szczególnie przyczynia się do powstania kifozy,
- stan ogólny chorych jest dobry,
- OB i inne wskaźniki laboratoryjne są prawidłowe,
- proces wygasa z chwilą zakończenia kostnienia szkieletu (około 23-24 roku życia).

Gruźlica kręgosłupa
- dotyczy zwykle jednego lub dwóch przylegających do siebie trzonów kręgów, których zapadnięcie może spowodować kifozę,
- sprawa chorobowa jest umiejscowiona i nie rozprzestrzenia się w sposób postępujący na cały kręgosłup tak jak w ZZSK,
- ból jest zwykle znacznie silniejszy,
- objawy ogólne są wyraźnie zaznaczone,
- temperatura ciała zwiększona,
- gruźlicze zapalenie samych stawów krzyżowo-biodrowych jest zwykle jednostronne,
- na plan pierwszy wysuwają się zmiany destrukcyjne,
- brak jest współistniejącego odczynu proliferacyjnego.

Osteitis condensans ilii
- występuje zwykle u kobiet, często po przebytej ciąży przejawia się tępymi bólami w okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz wtórnymi ograniczeniami ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
- charakterystyczny jest również obraz radiologiczny wykazujący zwykle spłaszczenie krążków międzykręgowych oraz odczyny proliferacyjne ze strony tkanki kostnej podchrzęstnej, w postaci wałów i dziobiastych wyrośli kostnych (osteofitów), różniących się swym wyglądem od syndesmofitów spotykanych w ZZSK.

Zespół Reitera
- mogą być zajęte stawy krzyżowo-biodrowe i stawy kończyn,
- ponadto często występuje ból pięt i zmiany zapalne ścięgnisto-okostnowe kości piętowych, z wytwarzaniem się ostróg kostnych.